Stiefexpert Marieke Jansen

In Nederland neemt het aantal samengestelde gezinnen toe en dat heeft ook impact op de werkvloer. Want onderdeel uitmaken van een samengesteld gezin, dat is vaak een uitdaging. Dit kan om verschillende redenen veel stress veroorzaken, met gevolgen voor zowel het persoonlijke welzijn als de prestaties op het werk. Geef je als werkgever om het welzijn van je medewerkers en wil je verzuim voorkomen, dan kun je hulp bieden. Hoe? Daarover gaan we in gesprek met stiefexpert Marieke Jansen.

Op vrijdag 13 september 2024 is het de dag van de scheiding. Eén op de vier huwelijken in Nederland strandt, maar gelukkig vinden veel mensen uiteindelijk ook weer een nieuwe partner. Dat is op zich goed nieuws, maar het is niet altijd makkelijk om in een nieuwe relatie je weg te vinden, helemaal niet wanneer er ook kinderen meekomen. Marieke Jansen: ‘Wist je dat ruim 60% van de samengestelde gezinnen strandt binnen vijf jaar? Dat geeft wel aan hoe zwaar het is.’

Marieke, wat is precies de definitie van een samengesteld gezin?

‘Als één van de partners al één of meerdere kinderen heeft uit een vorige relatie, dan ben je een samengesteld gezin. Er hoeven dus niet van beide kanten kinderen mee te komen.’

Note: Het CBS gebruikt de term complexe gezinnen. ‘Van een complex gezinsverband wordt gesproken als kinderen opgroeien met één of twee stiefouders, stiefbroers- of zussen of halfbroers- of zussen (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2020).’

Wat is nou het meest lastige aan de situatie?

‘Het grappige is dat samengestelde gezinnen helemaal niet zo bijzonder zijn. Natuurlijk is elk gezin anders, maar de problemen waar deze gezinnen mee te maken krijgen, zijn vaak verrassend vergelijkbaar.

Het grootste ‘ding’ is het opvoeden. Er komen twee opvoedstijlen samen. En als beide partners ex-partners hebben die óók allebei een nieuwe partner vinden, dan praat je soms over vier opvoedstijlen. Opvoedstijlen die samen moeten gaan, dát is heel ingewikkeld. Daarnaast kun je over het algemeen meer hebben van je eigen kinderen, dan van je bonuskinderen. Je eigen kinderen ken je en begrijp je door en door. Bij de kinderen van een ander duurt dat even, áls je ze al gaat begrijpen. Opvoeden samen is echt een dikke uitdaging.

Daarnaast speelt communicatie een rol. In een kerngezin wordt meer gecommuniceerd dan in een samengesteld gezin. En communicatie is echt key. Juist in een samengesteld gezin is dat nog belangrijker, maar óók extra ingewikkeld. De ander voelt zich snel aangesproken en je wilt elkaar niet kwetsen, zeker als het over kinderen gaat. Communicatie is belangrijk, dat zie ik in mijn coaching. Al zet je kleine stappen, dat heeft een heel groot effect.

Dan hebben we ook nog de gezinnen die erbij hangen. Ook een zeer complexe factor. In het uiterste geval heb je allebei een ex-partner die soms ook weer een nieuwe partner heeft met kinderen. Deze gezinnen hebben ook weer invloed op jouw gezin. Alleen al met vakanties en feestdagen is het een hele planning. Maar ook wat daar speelt, werkt weer door.

En tot slot loyaliteit. Kinderen die over en weer beïnvloed worden. Soms op een negatieve manier in het andere gezin.’

Hoe lang houden de problemen meestal aan? Zijn het tijdelijke piekmomenten of blijft het continu doorsluimeren?

‘Gemiddeld heeft een samengesteld gezin zeven jaar nodig om een werkende dynamiek te vinden. Die periode bestaat uit verschillende fases, ook hele pittige. Vaak wordt onderschat hoe het gaat. Vooral bij kinderen lijkt er soms niks aan de hand te zijn, maar het heeft echt tijd nodig. Echt. Neem de tijd. En soms wordt alles dan toch weer overhoop gegooid door een ex-partner die bijvoorbeeld verder weg gaat wonen waardoor jij de kinderen van je partner er fulltime bij krijgt in huis. Die dingen gebeuren en hebben flinke impact op het leven.’

Veel van deze ouders en bonusouders zullen ook werknemer zijn. Wat voor impact heeft een samengesteld gezin op die combinatie?

‘Soms hoor ik ouders zeggen dat ze op wisseldagen juist langer op het werk blijven, omdat ze opzien tegen het thuiskomen. Dan zijn de bonuskinderen er, en het is altijd maar afwachten hoe de sfeer thuis zal zijn. Dus blijven ze liever wat langer werken. Als werkgever lijkt dat misschien aantrekkelijk, maar het gebeurt natuurlijk niet om de juiste redenen’

Kijk, wat je veel ziet is dat werknemers in samengestelde gezinnen bijvoorbeeld slechter slapen omdat ze piekeren. Of ze ervaren spanning, boosheid of machteloosheid. Dat zorgt weer voor concentratieproblemen op het werk. Maar ook afleiding zorgt ervoor dat ze hun werk soms minder goed kunnen doen. Dan krijgen ze appjes van ex-partners over de kinderen. Óf zoon of dochter appt dat Ria de bonusmoeder iets heeft gedaan wat niet in goede aarde valt. Zo kan het voorkomen dat ze zitten te stressen op het werk.

Samengevat: slecht slapen, concentratieproblemen, piekeren, afleiding… Dat heeft invloed op alles en dus ook op het werk.’

Is er iets bekend over het verzuim van medewerkers in samengestelde gezinnen?

‘Dat niet, want die cijfers zijn lastig te verkrijgen. Maar het ziekteverzuim onder mensen die gaan scheiden ligt 45% hoger.’

Vind jij dat een werkgever hier iets mee moet doen?

‘Zeker. Het is gelukkig een trend dat werkgevers meer geven om het welzijn van hun werknemers. Hebben werkgevers écht oog voor hun werknemers, dan helpt dat enorm om verzuim tegen te gaan.

Ik weet zeker dat een grote groep van de werknemers uit samengestelde gezinnen het fijn zou vinden als de werkgever meedenkt en zo nodig hulp biedt. Zelf zoek je dat misschien minder snel op, maar als het je aangeboden wordt, dan is de drempel lager. Veel bedrijven hebben een online academy voor hun personeel. Waarom zou je er geen e-learning over dit onderwerp in opnemen? En ja, dat is leuk voor mij omdat ik die aanbied, maar er is hulp voor mantelzorgers, adoptie en meer. Waarom dan ook niet op dit gebied hulp bieden?

Misschien kun je als werkgever zelfs een scheiding van een samengesteld gezin voorkomen. Als iemand gaat scheiden, is diegene soms een jaar (deels) uit de running. Dus het ziekteverzuim is echt hoog. En dat is zo zonde, voor werknemer én werkgever. Want hoe fijn is het als alles lekker loopt en je je fijn voelt op je werk?’

Wat is jouw tip aan werkgevers?

‘Hulp bieden is mooi, maar ken je werknemer. Informeer hoe het gaat. Dat is altijd het aller belangrijkste. En als ik een tip mag geven aan mensen in het algemeen: ga niet scheiden zonder eerst hulp te hebben gezocht. Even los van de echt onhoudbare situaties natuurlijk. Maar ik kom vaak genoeg tegen dat partners elkaar met de juiste hulp toch weer vinden.’

Als werkgever hulp bieden aan een werknemer die hiermee worstelt?

Marieke biedt betaalde hulp in de vorm van e-learnings, maar heeft ook een podcast. Hierin gaat ze in gesprek met stiefmoeders, stiefvaders en andere bonusmensen. Deze podcast is gratis te beluisteren en kan waardevol zijn voor medewerkers als het gaat om herkenning, erkenning en tips. > Naar de podcast

Meer weten over verzuim voorkomen of oplossen? Neem contact op met VerzuimService Desk.